Economics Notes

पहिली पंचवार्षिक योजना फ्री जॉब अलर्ट App डाउनलोड करा फ्री जॉब अलर्ट telegram वर मिळवा Free Job Alert App Download now पहिली पंचवार्षिक योजना ◾️ 1 एप्रिल 1951 पासून भारतात आर्थिक आर्थिक नियोजनास सुरवात झाली. ◾️ही पध्दती भारताने रशियाकडून स्वीकारली आहे. तेव्हा पासून 11 योजना पूर्ण झाल्या असून 12 वी …

Economics Notes PDF Download Economics Notes PDF Download

सातवी पंचवार्षिक योजना सातवी पंचवार्षिक योजना सातव्या पंचवार्षिक योजनेची महत्वाची वैशिष्टये – कालावधी – १ एप्रिल १९८५ ते ३१ मार्च १९९० (ही योजना १५ वर्षांच्या -१९८५ ते २०००- दीर्घकालीन योजनेचा भाग होती.) अध्यक्ष – राजीव गांधी (डिसेंबर १९८९ पर्यंत), व्ही. पी. सिंग (डिसेंबर १९८९ नंतर) उपाध्यक्ष – मनमोहन सिंग (ऑगस्ट …

सरकती योजना/साखळी योजना/Rolling Plan सरकती योजना/साखळी योजना/Rolling Plan संकल्पना – “सरकती योजना” ही संकल्पना वैज्ञानिक रुपात मांडण्याचे श्रेय प्रो. गुन्नार मिर्दल यांना जाते. त्यांच्या “India’s Economic Planning in its Broader Setting” या पुस्तकात उल्लेख. कालावधी – १९७८ ते १९८३ या कालावधीसाठी बनवण्यात आलेली योजना परंतु; फक्त १ एप्रिल १९७८ ते …

पाचवी पंचवार्षिक योजना पाचवी पंचवार्षिक योजना पाचव्या पंचवार्षिक योजनेची महत्वाची वैशिष्टये कालावधी – १ एप्रिल १९७४ ते ३१ मार्च १९७९ परंतु ; ही योजना १९७४ ते १९७८ या कालावधीसाठीच राबवण्यात आली. अध्यक्ष – इंदिरा गांधी उपाध्यक्ष – दुर्गाप्रसाद धर प्रतिमान – अलन मन आणि अशोक रुद्र यांच्या खुले सातत्य या …

चौथी पंचवार्षिक योजना चौथी पंचवार्षिक योजना चौथ्या पंचवार्षिक योजनेची महत्वाची वैशिष्टये कालावधी – १ एप्रिल १९६९ ते ३१ मार्च १९७४ अध्यक्ष – इंदिरा गांधी उपाध्यक्ष – धनंजय गाडगीळ (मे १९७१ पर्यंत), सी. सुब्रमण्यम (मे १९७१ ते जुलै १९७२), दुर्गाप्रसाद धर (जुलै १९७२ ते मार्च 1974) प्रतिमान – अलन एस. मान …

योजना अवकाश / योजनेला सुट्टी / Plan Holiday योजना अवकाश / योजनेला सुट्टी / Plan Holiday कालावधी – १ एप्रिल १९६६ ते ३१ मार्च १९६९ अध्यक्ष – इंदिरा गांधी उपाध्यक्ष – अशोक मेहता दुसरे नाव – स्वावलंबन योजना या काळात तीन वार्षिक योजना राबवल्या गेल्या. पहिली वार्षिक योजना – कालावधी …

तिसरी पंचवार्षिक योजना तिसरी पंचवार्षिक योजना तिसऱ्या पंचवार्षिक योजनेची महत्वाची वैशिष्टये – कालावधी – १ एप्रिल, १९६१ ते ३१ मार्च, १९६६ अध्यक्ष – पं. जवाहरलाल नेहरू उपाध्यक्ष – सी. एम. त्रिवेदी प्रतिमान – महालनोबीस प्रतीमानावर आधारित सुखमोय चक्रवर्ती यांच्या “The Mathematical Framework of the Third Plan” या लेखावर आधारित मुख्य …

भारतातील राष्ट्रीय उत्पन्नाचे मोजमाप भारतातील राष्ट्रीय उत्पन्नाचे मोजमाप स्वातंत्र्यपूर्व भारतातील राष्ट्रीय उत्पन्नाचे मोजमाप – दादाभाई नौरोजी – पहिले व्यक्ती ज्यांनी भारताचे राष्ट्रीय उत्पन्न मोजण्याचा प्रयत्न केला. त्यांनी १९६७-६८ मध्ये भारताचे राष्ट्रीय उत्पन्न रु. ३४० कोटी तर दरडोई उत्पन्न रु. २० इतके असल्याचे सांगितले. ही पद्धत वैज्ञानिक मानली जात नाही.विल्यम डीग्बी …

दुसरी पंचवार्षिक योजना दुसरी पंचवार्षिक योजना दुसऱ्या पंचवार्षिक योजनेची वैशिष्टये – कालावधी – १ एप्रिल १९५६ ते ३१ मार्च १९६१. राष्ट्रीय विकास परिषदेने दुसऱ्या योजनेस २ मे १९५६ ला मान्यता दिली. अध्यक्ष – पं. जवाहरलाल नेहरू उपाध्यक्ष – टी. टी. कृष्णम्माचारी प्रतिमान – पी. सी. महालनोबीस प्रतिमान मुख्य भर – …

राष्ट्रीय उत्पन्न adminMay 22, 2020 राष्ट्रीय उत्पन्न उत्पन्नाचे प्रकार – राष्ट्रीय उत्पनाच्या मोजमापाच्या दृष्टीने उत्पन्नाचे दोन प्रकार आहेत – १. घटक उत्पन्न – भूमी, श्रम, भांडवल व उद्योजगता हे चार उत्पन्नाचे घटक मानले जातात. उत्पादनाच्या घटकाच्या मालकांना प्राप्त होणाऱ्या उत्पन्नाला ‘घटक उत्पन्न’ असे म्हणतात. उदाहरणार्थ- भूमी मालकाला खंड, कामगाराला मजुरी, …

पहिली पंचवार्षिक योजना पहिली पंचवार्षिक योजना पहिल्या पंचवार्षिक योजनेची महत्वाची वैशिष्ट्ये – कालावधी – १ एप्रिल १९५१ ते ३१ मार्च १९५६. पंडित नेहरूंनी पहिली योजना मांडली. अध्यक्ष – पं. जवाहरलाल नेहरू उपाध्यक्ष – गुलझारीलाल नंदा प्रतिमान – हेराल्ड डोमर यांचे जास्त गुंतवणुकीचे प्रतिमान मुख्य भर – कृषी क्षेत्र उद्दिष्टे – …

अर्थव्यवस्था व अर्थव्यवस्थेचे प्रकार अर्थव्यवस्था व अर्थव्यवस्थेचे प्रकार अर्थव्यवस्थेची व्याख्या – उत्पादन, विभाजन, विनिमय आणि उपभोग या चार प्रकारच्या व्यवहारांना ‘आर्थिक व्यवहार’ म्हटले जाते. या चार व्यवहारांशी संबंधित संस्था, संघटना यांच्या एकत्रिकरणातून तयार होणाऱ्या संस्थेला “अर्थव्यवस्था ” म्हणतात. ऑडम स्मिथ यांच्या मते – ‘अर्थशास्त्र म्हणजे राष्ट्राच्या संपतीच्या स्वभाव वैशिष्ट्यांची आणि कारणांची …

दारिद्र्य : संकल्पना व मोजमाप दारिद्र्य : संकल्पना व मोजमाप सापेक्ष व निरपेक्ष दारिद्र्य – १. सापेक्ष दारिद्र्य (Relative poverty) – देशातील उच्चतम ५ किंवा १० % लोकसंख्येची संपत्ती, उत्पन्न किंवा उपभोगाच्या, तुलनेत देशातील न्यूनतम ५ किंवा १० % लोकसंख्येची संपत्ती, उत्पन्न किंवा उपभोगाचे मोजमाप केल्यास त्यास सापेक्ष दारिद्र्य असे …