सिद्ध शब्दाला म्हणजेच धातूच्या पूर्वी उपसर्ग किंवा नंतर प्रत्यय लागून ‘साधित शब्द’ तयार होतो.
कर यासारख्या सिद्ध धातूपासून करू, करून, कर्ता, करणारा, होकार, प्रतिकार, यासारखे शब्द बनवितात त्यांना साधित शब्द असे म्हणतात.
साधित शब्दांचे पुढील चार प्रकार पडतात.
🌿🌿अ) उपसर्गघटित :- 🌿🌿
मूळ शब्दाच्या मागे एक किंवा अधिक अक्षरे लावून काही साधित शब्द बनवितात. या अक्षरांना उपसर्ग असे म्हणतात.
शब्दाच्या पूर्वी जी अक्षरे जोडली जातात त्यांना उपसर्ग असे म्हणतात तसेच अशी अक्षरे जोडून जे शब्द तयार होतात त्या शब्दांना ‘उपसर्ग घटित शब्द’ असे म्हणतात.
शब्दांच्या पूर्वी उपसर्ग लागून जे शब्द तयार होतात त्यांना उपसर्गघटीत शब्द असे म्हणतात.
उदाहरणार्थ
आ + हार = आहार, याचप्रमाणे विहार, परिहार, विहार, अपहार, संहार, उपहार, प्रहार, उपाहार इत्यादी
🌿🌿ब) प्रत्ययघटित शब्द :- 🌿🌿
प्रत्ययघटीत शब्द शब्दांच्या किंवा धातूच्या पुढे एक किंवा अधिक अक्षरे लावून काही शब्द तयार होतात अशा अक्षरांना प्रत्यय असे म्हणतात.
धातूच्या किंवा शब्दांच्या पुढे एक किंवा अधिक अक्षरे लावून प्रत्यय तयार होतात व तयार होणार्या शब्दांना ‘प्रत्ययघटित शब्द’ असे म्हणतात.
जन या धातूला प्रत्यय लागून जनन, जननी, जनता, जन्य यासारखे शब्द बनतात. या शब्दात न,क,ता,नी,य हे प्रत्यय होत. अशा त-हेचे प्रत्यय लागून बनलेल्या शब्दांना प्रत्ययघटीत शब्द असे म्हणतात.
उदा.
जनन, जनक, जननी, जनता, झोपाळू, ओढा
क) अभ्यस्त शब्द :- मराठी व्याकरण शब्दसिद्धी व त्याचे उदाहरणे
एखाद्या शब्दांत एका शब्दाची अथवा काही अक्षरांनी पुनरावृत्ती झालेली असते. अशा शब्दांना ‘अभ्यस्त शब्द’ असे म्हणतात.
घरघर, हळूहळू, शेजारीपाजारी, दगडबीगड, यासारख्या शब्दात एकाच शब्दाचा किंवा काही अक्षरांची पुनरावृत्ती किंवा वित्व होऊन हे शब्द बनलेले असतात.
अभ्यस्त म्हणजे वित्व किंवा दुप्पट करणे असा होतो.
उदा.
शेजरीपाजारी, किरकिर इ.
🌷अभ्यस्त शब्दाचे तीन प्रकार असतात.
१) पूर्णाभ्यस्त शब्द :-
एक पूर्ण शब्द पुन्हा पुन्हा येवून एक जोडशब्द बनतो तेंव्हा त्याला पुर्नाभ्यस्त शब्द असे म्हणतात.
उदा.
जो जो, क्षणक्षण, आतल्या आत, कळकळ, मळमळ, बडबड, बारीक बारीक, समोरासमोर, हळूहळू, पुढेपुढे, पैसाच पैसा, मजाच मजा, हिरवेहिरवे इ.
२) अंशाभ्यस्त शब्द :- मराठी व्याकरण शब्दसिद्धी व त्याचे उपयोग
जेव्हा पूर्ण शब्द हा जोडशब्दात जशाच्या तसा पुन्हा येतो एखादे अक्षर बदलून येतो तेव्हा त्या जोडशब्दांना अंशाभ्यस्त शब्द असे म्हणतात.
कधी कधी पहिल्या नामाच्या अर्थाचेच नाम जोडून विरुक्ती होते.
उदाहरणार्थ
कागदपत्रे, कामगाज, कपडालत्ता, बाजारहाट, साजशृंगार, बाडबिस्तरा इत्यादी
फारसी + फारसी = अक्कलहुशारी, डावपेच, जुलूमजबरी
फारसी + मराठी = अंमलबजावणी, कागदपत्रे, खर्चवेच, मेवामिठाई, बाजारहाट इत्यादी
मराठी + फारसी = दंगामस्ती, थटामस्करी, धनदौलत, मानमरातब, रीतरिवाज,
🌿🌿३) अनुकरणवाचक शब्द :-
ज्या शब्दांमध्ये एखाद्या ध्वनिवाचक शब्दांची पुनरावृत्ती झालेली असते, अशा शब्दांना अनुकरणवाचक शब्द असे म्हणतात. काही शब्दात एखाद्या ध्वनीवाचक शब्दाची पुनुरुक्ती साधलेली असते.
उदाहरणार्थ
बडबड, किरकिर, गुटगुटीत, कडकडाट, गडगडाट, फडफड, खदखदून, तुरुतुरु, चूटचूट, गडगड, वटवट अशा शब्दांना अनुकरणवाचक शब्द असे म्हणतात.
ड) सामासिक शब्द :-
जेव्हा दोन किंवा अधिक शब्द एकमेकांमधील परस्पर संबंधामुळे एकत्र येऊन तयार होणार्या शब्दाला ‘सामासिक शब्द’ असे म्हणतात.
उदा.
देवघर, पोळपाट इ. मराठी व्याकरण शब्दसिद्धी व त्याचे उपयोग
सर्व मराठी व्याकरण नोट्स पहा किवा डाउनलोड करा Marathi Vyakaran
All Government Jobs Notification Visit Now For Free Online Mock Test Solve Now For Latest Govt Jobs Notification Visit Now Free Online Live Video Lectures Watch Now
Shabdsamuhabaddal Ek Shabd-4-स्पर्धा परीक्षासाठी शब्दसमूहबद्दल एक शब्द/Shabdsamuhabaddal Ek Shabd-34शब्दसमूहाबद्दल एक शब्द Shabdsamuhabaddal Ek Shabd -शब्दसमूहाबद्दल एक …
स्पर्धा परीक्षासाठी शब्दसमूहबद्दल एक शब्द/Shabdsamuhabaddal Ek Shabd-3-स्पर्धा परीक्षासाठी शब्दसमूहबद्दल एक शब्द/Shabdsamuhabaddal Ek Shabd-3 शब्दसमूहाबद्दल एक …
Serch Your Dream Jobs
